Inspraak Bestuurlijk Stelsel

U hebt nog een kleine week. Tot 20 mei kunt u uw mening geven over verbetervoorstellen die het college doet voor de inrichting van het bestuurlijk stelsel vanaf 2022. Ondertussen worden bewoners ook betrokken op ander wijze om de voorstellen te verbeteren. 

DE AANLOOP

Brenninkmeijer
De Gemeentewet wijzigde in 2014 het bestuurlijk stelsel. Stadsdeelraden werden opgeheven en vervangen door gekozen Bestuurscommissies als een vooruitgeschoven post van het college van Burgemeester en Wethouders. In het coalitieakkoord van 2014 stond dat het college voorstellen zal doen voor de doorontwikkeling van het bestuurlijk stelsel. In het definitief besluit over het nieuwe bestuurlijk stelsel (d.d. 12 juni 2013) is besloten dat een onafhankelijke evaluatie van het bestuurlijk stelsel als geheel – inclusief de bevoegdheidsverdeling – plaatsvindt in 2016.

Voor die evaluatie werd een commissie ingesteld onder leiding van Alex Brenninkmeijer. Die bracht 15 juli 2016 haar rapport uit en constateerde onder meer dat het bestuurlijk stelsel sterk gepolitiseerd was, waarbij er bijvoorbeeld sprake was van (in de beleving van sommigen te veel) schuring tussen verschillende bestuurslagen.

Brenninkmeijer: “De spelers in het Amsterdamse bestuurlijk stelsel lijken chronisch in dezelfde cirkel rond te lopen zonder de noodzakelijke vernieuwende stappen te zetten. Hoewel deze analyse door vrijwel al onze gesprekspartners onderschreven wordt, lijkt iedereen de oplossing toch vooral te zoeken in technische aanpassing van het stelsel en niet in evaluatie van hun eigen houding en gedrag”.

Oud College
Daarna bleef het lang stil. Zoals voorspeld door Brenninkmijer werd zijn advies niet gevolgd. Op 3 november 2017 kwam het college van B&W met een eigen voorstel bestuurlijk stelsel vanaf 2018. In ieder stadsdeel geen gekozen bestuur, maar een door het College benoemd dagelijks bestuur. Daarnaast een gekozen stadsdeelcommissie die het bestuur niet controleert, maar alleen mag adviseren. Onafhankelijke Burgers kregen geen kans om een plek in die commissie. De politiek besloot op het allerlaatste moment toch een rol voor zichzelf.

Necker van Naem
Ook over het nieuwe stelsel werd een evaluatie afgesproken. Onderzoeksbureau Necker van Naem bracht hun rapport eind 2020 uit. Het huidige stelsel werd omschreven als een ‘liefdeloos compromis’, ‘slap aftreksel’ of erger. 

Necker van Naem: Veel zaken in de stad voltrekken zich zonder dat het bestuurlijk stelsel daarvoor wordt ingezet of benut. Stadsdeelcommissies worden getypeerd als krachteloos en machteloos, inwoners zijn gefrustreerd over het gebrek aan responsiviteit van ambtelijke organisatie en stadsbestuur en de rolverdeling tussen collegeleden en dagelijks besturen van de stadsdelen vraagt aandacht. Bovendien kan meer inwonersparticipatie en -invloed ook goed worden georganiseerd zonder per sé te kiezen voor ‘traditionele’ democratische en bestuurlijke instituties op decentraal niveau.

De behandeling van het rapport in het stadsdeel Centrum sprak boekdelen over hoe het stelsel functioneert:

VVD (5 januari, Agendapunt 7 op 2:23:27): “Nee we kunnen nu geen standpunt innemen. We willen eerst het fractieoverleg van de gehele VVD afwachten …”

Huidig College
Rutger Groot Wassink gaf andermaal aan niet gelukkig te zijn met het huidige stelsel. Aan de ander kant maakt hij van enkele van zijn portefeuilles een chefsache, maar als wethouder Democratisering brengt hij dit voorliggende voorstel, “opdat het kan rekenen op een groot draagvlak van de Gemeenteraad”. Dat bleek tijdens een een verdiepende sessie op 11 mei jl. De dag er voor was er al een geweest. Totaal aantal deelnemers 100. Daarvoor hadden 500! mensen de moeite genomen om een enquête in te vullen.

Gemene deler terugkoppeling verdiepende sessie: “Het gaat hier niet zozeer om een stelsel, maar om de cultuur van de politiek en de ambtenaren”.

Opgehaald met Primaforum

Op de vraag of het bestuurlijk stelsel op Stadsdeelniveau niet weg kan (in plaats van meer optuigen), werd alleen gezegd, dat de omvang van een stadsdeel de gemiddelde omvang van een stad in Nederland heeft. Voorbij wordt gegaan aan het gegeven dat het bestuur en de commissie in een stadsdeel toch echt niet vergelijkbaar zijn met de Gemeenteraad en B&W van een stad.

In een eindverslag worden de resultaten van de inspraak en participatie aangeboden aan college en raad.

Conclusie
Participatie is meer dan het zetten van een vinkje in een bestuursproces. Lees: Marleen Stikker en Floor Ziegler.

DE INSPRAAK